เสมหะ ถ้ามีอยู่ในลำคอตลอดเวลา อาจเป็นอาการที่น่ารำคาญของใครหลายคน แต่อาการน่ารำคาญนี้อาจส่งสัญญาณเตือนโรคร้ายที่คุณอาจไม่รู้ตัวว่ากำลังเป็นอยู่ก็ได้
รศ. นพ. ปารยะ อาศนะเสน แพทย์สาขาวิชาโรคจมูกและโรคภูมิแพ้ ภาควิชาโสต นาสิก ลาริงซ์วิทยา คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล ระบุว่า เสมหะ คือ สารคัดหลั่งที่ร่างกายสร้างออกมาจากต่อมสร้างสารคัดหลั่งที่อยู่ในเยื่อบุทางเดินหายใจ
การที่มีเสมหะ หรือเสลดในคอเรื้อรัง อาจเกิดจากโรค หรือภาวะบางอย่าง ดังนี้
มี “เสมหะ” ในคอตลอดเวลา สัญญาณอันตราย 7 โรคร้าย
- โรคจมูกอักเสบภูมิแพ้ และจมูกอักเสบชนิดไม่แพ้
เยื่อบุของผู้ป่วยโรคนี้มีความไวผิดปกติ เมื่อสัมผัสกับสารก่อภูมิแพ้ หรือสิ่งระคายเคืองต่างๆ จะกระตุ้นต่อมสร้างน้ำมูกในจมูก ซึ่งอาจไหลออกมาทางจมูกส่วนหน้า หรือไหลลงคอ กลายเป็นเสมหะได้ สีของเสมหะที่พบมีได้ทั้งแบบใส สีขุ่น หรือสีเหลืองขุ่นในช่วงเช้า
- โรคไซนัสอักเสบ
โรคนี้มีการอักเสบของเยื่อบุจมูก และไซนัส ซึ่งจะมีการกระตุ้นต่อมสร้างน้ำมูก ให้มีเสมหะไหลลงคอได้เหมือนโรคจมูกอักเสบภูมิแพ้ และจมูกอักเสบชนิดไม่แพ้ นอกจากนี้สารคัดหลั่งที่ออกจากไซนัส อาจผ่านรูเปิดของไซนัสในโพรงจมูกออกมา และไหลลงคอ กลายเป็นเสมหะได้ ซึ่งมักจะมีสีเขียว หรือเหลืองตลอดเวลา (เป็นสัญญาณที่บอกว่ามีการติดเชื้อแบคทีเรีย)
- โรคกรดไหลย้อน
เมื่อกรดไหลขึ้นมาที่คอหอยจากหลอดอาหาร จะกระตุ้นต่อมสร้างเสมหะในลำคอให้ทำงานมากขึ้น ทำให้มีเสมหะในลำคอได้ นอกจากนั้นกรดที่ไหลย้อนขึ้นมาที่คอ จะทำให้เกิดการอักเสบของเยื่อบุลำคอ ทำให้กลไกในการกำจัดเสมหะของเยื่อบุลำคอผิดปกติไป ทำให้มีเสมหะค้างอยู่ที่ลำคอได้
นอกจากนั้น ถ้าผู้ป่วยเป็นโรคกรดไหลย้อนขึ้นมาที่คอ และกล่องเสียง (laryngopharyngeal reflux) กรดไหลย้อนที่ออกไปนอกหลอดอาหาร อาจไปถึงเยื่อบุจมูกทางด้านบน และกระตุ้นต่อมสร้างน้ำมูกในโพรงจมูกให้ทำงานมากขึ้นทำให้มีน้ำมูก หรือมีเสมหะไหลลงคอได้
- การใช้เสียงผิดวิธี
การที่ใช้เสียงในการพูดมาก มักทำให้ผู้พูดต้องหายใจทางปาก จมูกซึ่งมีหน้าที่ปรับอากาศที่หายใจเข้าไปให้ชื้น และอุ่นขึ้น และกรองสารระคายเคืองต่างๆในอากาศก่อนเข้าสู่ลำคอ จึงไม่ได้ทำหน้าที่ ทำให้อากาศที่ผ่านลำคอ แห้ง และเย็น ร่างกายอาจปรับตัว โดยสร้างเสมหะในคอขึ้นมามากขึ้น เพื่อทำให้ผนังคอชุ่มชื้นขึ้น นอกจากนั้น สารระคายเคืองต่างๆในอากาศ อาจเข้าไปสัมผัสกับลำคอโดยตรง และไปกระตุ้นต่อมสร้างเสมหะให้ทำงานมากขึ้นได้
- โรคหลอดลมอักเสบเรื้อรัง และโรคหืด
ทั้งสองโรคนี้มีการอักเสบเรื้อรังของเยื่อบุหลอดลม ทำให้เยื่อบุหลอดลมของผู้ป่วยโรคนี้มีความไวผิดปกติ เมื่อสัมผัสกับสารก่อภูมิแพ้ หรือสิ่งระคายเคืองต่างๆ จะกระตุ้นต่อมสร้างเสมหะในเยื่อบุหลอดลม ทำให้มีเสมหะในหลอดลม หรือคอตลอดได้
- การติดเชื้อเรื้อรังบริเวณคอ
การติดเชื้อเรื้อรังบริเวณคอ เช่น จากเชื้อรา เชื้อวัณโรค เชื้อซิฟิลิส เชื้อแบคทีเรีย หรือเชื้อไวรัส ทำให้เกิดการอักเสบเรื้อรังของเยื่อบุลำคอ ซึ่งอาจกระตุ้นต่อมสร้างเสมหะในลำคอให้ทำงานมากขึ้น ทำให้มีเสมหะในลำคอได้
- การระคายเคือง หรือการบาดเจ็บเรื้อรังบริเวณลำคอ
การสัมผัสสารเคมี มลพิษ สารระคายเคือง เนื่องจากอยู่ในสิ่งแวดล้อมที่มีสารเคมี มลพิษ หรือสารระคายเคืองมาก การสูบบุหรี่ การดื่มเหล้า เบียร์ หรือเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ การไอ การอาเจียนที่บ่อยและเรื้อรัง เนื้องอกในลำคอ พังผืด หรือแผลเป็นในลำคอ หรือแม้แต่การที่อยู่ในห้อง หรือสถานที่ที่มีอากาศเย็นมาก อาจทำให้เกิดการระคายเคือง หรือการบาดเจ็บเรื้อรังบริเวณลำคอ หรืออาจกระตุ้นต่อมสร้างเสมหะในคอ ให้ผลิตเสมหะออกมามากกว่าปกติได้
สาเหตุที่ทำให้เกิดเสมหะในคอมากมาย การรับประทานยาละลายเสมหะ จึงเป็นการรักษาที่ปลายเหตุ ซึ่งยาละลายเสมหะที่ดีที่สุดจริงๆ แล้วคือ น้ำ ดังนั้นผู้ที่มีปัญหาเสมหะในคอ ควรมาพบแพทย์หู คอ จมูก เพื่อซักประวัติ ตรวจร่างกาย และส่งการสืบค้นเพิ่มเติม เพื่อให้ได้การวินิจฉัยโรคที่เป็นสาเหตุของเสมหะในคอที่ถูกต้อง
