สมุนไพรแก้ไอ ขจัดเสมหะ ของดีใกล้ตัว ในครัวก็หาได้

สมุนไพรแก้ไอ ขับเสมหะ มีอะไรบ้าง หลายชนิดอยู่ในครัว หยิบมาใช้ได้ง่าย ๆ เลย อากาศเดี๋ยวร้อนเดี๋ยวหนาวคนที่สุขภาพดี อาจทำให้ป่วยด้วยโรคในระบบทางเดินหายใจ เป็นไข้บ้าง ถ้าใช้ยาสมุนไพรก็ต้องฟ้าทะลายโจร ยาแก้ไข้ห้าราก หรือยาแก้ไข้จันทลีลาเอาอยู่ และอาการไอเป็นอีกอาการหนึ่งที่มักมาพร้อมไข้หวัด แต่การไอจะช่วยขับสิ่งแปลกปลอมที่ติดอยู่ในระบบหายใจ ซึ่งก็คือเสมหะนั่นเอง ถ้าไอเรื้อรังไม่หายสักที ก็อาจเกิดจากหลายสาเหตุอาการไอก็มีทั้งไอแห้งและไอที่มีเสมหะ ชวนมาดูว่าโบร่ำโบราณใช้ยาสมุนไพรอะไรบ้างเป็นยาแก้ไอ ซึ่งจำแนกได้ 3 กลุ่ม ได้แก่ – กลุ่มที่ 1 กลุ่มที่มีสารสำคัญเป็นน้ำมันหอมระเหย ได้แก่ ขิง กระเทียม ดีปลี – กลุ่มที่ 2 กลุ่มที่มีสารสำคัญเป็นกรด คือ รสเปรี้ยว ตามสรรพคุณยาไทย รสเปรี้ยวบำรุงธาตุน้ำ กัดเสมหะ ฟอกโลหิต ได้แก่ มะนาว มะขามป้อม – กลุ่มที่ 3 กลุ่มสมุนไพรอื่น ๆ ได้แก่ มะแว้งเครือ มะแว้งต้น เพกา มะเขือแจ้

– มะนาว

พืชที่นำมาเป็นส่วนในการประกอบอาหารไทยจำพวกยำมากที่สุด เพราะมีรสชาติเปรี้ยว สรรพคุณของ มะนาวเบื้องต้นที่เรารู้กันก็คือมีวิตามินซีสูง ช่วยลดอาการไอ ขับเสมหะ และแก้เลือดออกตามไรฟัน เป็นยาสมุนไพรครอบจักรวาลก็ว่าได้ มีสรรพคุณมากมาย และยังเป็นสมุนไพรที่หาง่าย แต่บางฤดูกาลก็มีราคาแพงสูงถึงลูกละ 10 บาท เมื่อมีอาการไอระคายคอมักได้รับคำแนะนำให้ฝานมะนาวเป็นชิ้นบาง ๆ หรือหั่นเป็นสี่เหลี่ยมลูกเต๋าชิ้นเล็ก ๆ จิ้มเกลือ อมทิ้งไว้สักครูแล้วเคี้ยวกลืน หรือใช้น้ำมะนาวผสมน้ำอุ่นผสมเกลือเล็กน้อยใช้จิบ ช่วยป้องกันไข้หวัดได้ด้วย หรือตำรับเก่าแก่ของมนุษย์ทั้งโลกใช้ คือใช้น้ำมะนาวผสมน้ำผึ้งจิบแก้ไอ

วิธีใช้ ตำรับยาไทยนั้นจะนำลูกมะนาวสดๆบีบน้ำผมสกับเกลือและน้ำอุ่น แล้วจิบเพื่อลดอาการไอ หรือนำผลมะนาวแห้งมาดองแล้วใส่น้ำอุ่นกับน้ำผึ้งแล้วจิบก็ได้

– มะขามป้อม

ผลไม้ของไทยที่ได้ขึ้นชื่อว่ามีวิตามินซีสูงอีกชนิดหนึ่ง อีกทั้งสรรพคุณมากมายตามตำหรับสมุนไพรไทย ด้วยรสชาติเปรี้ยวอมฝาด ของมะขามป้อมนั้นมีผลต่อปอด ม้าม และกระเพาะ เป็นยาบำรุงทำให้รู้สึกสดชื่น แก้กระหาย และกระตุ้นการน้ำลาย ทำให้รู้สึกชุ่มคอ พร้อมทั้งละลายเสมหะ แก้เลือดออกตามไรฟันได้เหมือนมะนาว อีกทั้งยังช่วยขับปัสสาวะและเป็นยาระบายแบบอ่อนๆ อีกด้วย ใช้แก้ไอแห้ง ไม่มีเสมหะ มีอาการริมฝีปากแห้ง และรู้สึกร้อนในอกไอที่มาจากทรวงอกจนเจ็บชายโครง หรือไอมานานแล้วไม่หาย ใช้ผลสดตำคั้นเอาน้ำดื่มหรือจิบ หรือใช้ผลสดต้มกับน้ำตาลทรายแดง มะขามป้อมมีรสฝาดเปรี้ยว หลังจากกลืนลงคอไปแล้วจะมีรสหวานชุ่มชื่นคอมาก

วิธีใช้ นำมะข้ามป้อมผลแก้สด 2-3 ผล มาโขลกให้พอแหลกและใส่เกลือเล็กน้อย และนำมาอมหรือเคี้ยววันละ 3-4 ครั้งหรือตามต้องการ หรือใช้ผลสดจิ้มกับเกลือรับประทานก็ได้

– ขิง

รักษาอาการไอและขับเสมหะ หรือมีเสลดติดที่หลอดลมมาก ๆ ขิงจะช่วยให้หลอดลมขยายขึ้น และขับของเหนียวข้นออกมาได้ง่าย ให้ใช้เหง้าขิงสดประมาณ 60 กรัม น้ำตาลทราย 30 กรัม ใส่น้ำ 3 แก้ว นำไปต้มให้เหลือครึ่งแก้ว แล้วจิบกินตอนอุ่น ๆ หรือใช้ฝนกับน้ำมะนาวแทรกเกลือใช้กวาดคอหรือจิบบ่อย ๆ ใช้รักษาอาการไอเรื้อรังให้เอาน้ำที่คั้นจากเหง้าสดประมาณ 1 ลิตร ผสมน้ำผึ้งประมาณ 500 กรัมเคี่ยวในกระทะทองเหลือง ทำจนน้ำระเหยไปหมดแล้วจึงเอามา ปั้นเป็นเม็ดเท่าลูกพุทราจีนใช้อม

พืชที่เรามักใช้ในการประกอบอาหาร มีรสเผ็ดร้อน แต่ช่วยเรื่องบรรเทาอาการไอแห้งได้เป็นอย่างดี เพราะคุณสมบัติของขิงนั้นสามารถช่วยต้านการอักเสบ พร้อมทั้งช่วยบรรเทาอาการคลื่นไส้ วิงเวียน แก้ไอ และขับเหงื่อได้ดี

วิธีใช้ นำเหง้าขิงแก่สดหรือแห้งมาต้มกับน้ำ หรือจะใช้ชาขิงสำหรับชงพร้อมดื่มมาชงกับน้ำร้อนค่อยๆจิบทุกครั้งที่มีอาการไอ ข้อควรระวัง ก็คือห้ามใช้กับผู้ป่วยที่ใช้ยาต้านการแข็งตัวของเลือดหรือใช้ยากลุ่มต้านการอักเสบที่ไม่ใช่เสตียรอยด์ รวมถึงผู้ป่วยโรคเบาหวาน เพราะขิงนั้นส่งผลการลดน้ำตาลในเลือด

– มะแว้งต้น/มะแว้งเครือ

ปัจจุบันมะแว้งได้รับการพัฒนาจากองค์การเภสัชกรรมผลิต และจำหน่ายยาอมมะแว้ง สรรพคุณช่วย แก้ไอและชุ่มคอ แต่เราสามารถใช้ในรูปของอาหารและยาได้โดยใช้ผลสดตำกับน้ำพริกหรือใช้รับประทานเป็นผักเคียงกับน้ำพริกถือเป็นการใช้ในรูปแบบอาหารเป็นยา หรือใช้ผลมะแว้งเครือ/ต้นสด 5-6 ผลล้างให้สะอาดเคี้ยวอมไว้ กลืนเฉพาะน้ำจนหมดรสขมแล้วคายทิ้ง หรือใช้ผลสด 5-10 ผลโขลกพอแตกคั้นเอาแต่น้ำใส่เกลือเล็กน้อย จิบบ่อย ๆ เวลาไอ

– กระเจี๊ยบแดง

ใช้กลีบเลี้ยงดอกสดหรือแห้งประมาณ 1-2 กำมือ ต้มกับน้ำเติมน้ำตาลและเกลือใช้จิบบ่อย ๆ ช่วยให้ชุ่มชื้นคอถือว่า เป็นสมุนไพรที่มีสารอาหารที่เป็นประโยชน์ต่อร่างกายเป็นจำนวนมาก ทั้ง เพกติน วิตามินเอ วิตามินซีและสารต้านอนุมูลอิสระชนิดแอนโทไชยานิน ซึ่งสามารถช่วยแก้อักเสบ รสชาติเปรี้ยวอมหวานทำให้รู้สีกชุ่มคอ ลดอาการระคายเคืองคอทำให้อาการไอทุเลาลงได้

วิธีใช้ นำดอกกระเจี๊ยบแดงมาต้มใส่น้ำตาลหรือหญ้าหวานเพียงเล็กน้อยเพื่อเพิ่มความหวานทำให้ดื่มง่ายขึ้น แล้วนำมาจิบระหว่างวันเพื่อบรรเทาอาการไอ

– มะขาม

ใช้กัดเสมหะ เอามะขามเปียก 3 กรัม จิ้มเกลือรับประทาน หรือนำมะขามเปียกมาต้มกับน้ำตาลและเกลือเล็กน้อย จะได้ยาขับเสมหะที่มีรสกลมกล่อม ข้อควรระวัง มะขามเปียกมีฤทธิ์เป็นยาระบายด้วย จึงไม่ควรรับประทานมากเกินไป

อีกหนึ่งผลไม้ที่มีวิตามินซีสูง ซึ่งคนไทยมักใช้ประกอบอาหาร เพราะความเปรี้ยวของมะขามทำให้รสชาติของอาหารอร่อยมากยิ่งขึ้น อีกทั้งยังเป็นสมุนไพรที่หาได้ง่าย มีกรดทาร์ทาริก ซึ่งช่วยบรรเทาอาการไอ ลดไข้ ละลายเสมหะและทำให้ชุ่มคอ

วิธีใช้ นำมะขามสดหรือใช้เนื้อมะขามแก่มาจิ้มเกลือกิน หรือจะทำเป็นน้ำคั้นผสมเกลือเล็กน้อยแล้วจิบระหว่างวัน เพื่อบรรเทาอาการไอก็ได้

– สับปะรด

แก้ไอในอาการคอแห้ง คั้นเอาน้ำผสมเกลือเล็กน้อยจิบ หรือทานทั้งผลก็ได้สับปะรดมีรสเปรี้ยวอมหวาน ช่วยให้ชุ่มคอ

ความเปรี้ยวอมหวานของสับปะรดนอกจากจะมีรสชาติอร่อยที่ทุกคนชื่นชอบแล้ว แต่นอนว่าผลไม้ชนิดนี้ก็อุดมไปด้วยวิตามินซีเช่นกัน ดังนั้นสรรพคุณของสับปะรดจึงคล้ายกับมะนาวและมะขามป้อม ที่สามารถเป็นยาแก้ไอชั้นดี สามารถช่วยละลายเสมหะที่เป็นก้อน แก้เจ็บคอและช่วยลดไข้ได้ดีอีกด้วย

วิธีใช้ หั่นสับปะรดเป็นชิ้นๆ กินสดๆ หรือจิ้มเกลือเล็กน้อย หรือนำมาปั่นเป็นน้ำสับปะรดใส่เกลือเล็กน้อยดื่ม ข้อควรระวังก็คืออย่ากินตอนท้องว่าง เพราะกรดเอนไซม์ในสับปะรดจะกัดกระเพาะอาหารได้ ดังนั้นอยากกินสับปะรดแก้ไอได้ดีที่สุดต้องกินหลังมืออาหาร

–พริกไทยดำ

ความเผ็ดร้อนของพริกไทยดำ สามารถช่วยขับลมและทำให้ระบบทางเดินหายใจโล่งทำให้รู้สึกหายใจได้คล่องขึ้น และยังช่วยแก้ไอได้ด้วย เพียงแค่ผสมกับน้ำผึ้งที่มีฤทธิ์เป็นยาปฎิชีวนะชนิดอ่อน สามารถฆ่าเชื้อโรคและแบคทีเรียได้ ขึงทำให้ลดไข้และลดอาการไอแบบมีเสมหะได้ดี

วิธีใช้ ตำเม็ดพริกไทยตากแห้งให้ละเอียดให้ได้ 1 ช้อนโต๊ะจากนั้นนำไปผสมน้ำร้อน 1 แก้ว พร้อมกับผสมน้ำผึ้งลงไป 2 ช้อนโต๊ะ คนให้เข้ากัน แล้วนำมากรองกากออกแล้วนำมาดื่มได้ทันที